Komplekse e konsideron çështjen e dezinformimit në Ballkan, Tommaso Canetta, zëvendësdrejtor i “Pagella Politica”, që merret me verifikimin e fakteve.

Ai thotë për The Geopost se Serbia dhe Rusia janë të lidhura historikisht me njëra-tjetrën dhe se dezinformimi pro-rus po luan një rol të madh brenda diskursit publik në Serbi.

Si pasojë e kësaj, ai thekson se krijohen fërkime me shtetet tjera të Ballkanit Perëndimor.

“Sa përket Ballkanit, situata është shumë komplekse. Nuk kam njohuri të thella, natyrisht, konkretisht vetëm për situatën e Ballkanit, por patjetër e dimë që, opinioni publik serb, është më afër historisë dhe marrëdhënieve historike me Rusinë. Pra, dezinformimi pro-rus po luan padyshim një rol të madh brenda diskursit publik në Serbi, dhe kjo, natyrisht, krijon fërkime me shtetet e tjera të Ballkanit Perëndimor”, thotë ai.

The Geopost: Ju lutem na tregoni për narrativat dhe dezinformimin rus ne BE?

Pra, veçanërisht përmes rrjetit të kontrollit të fakteve EDMO, ne ishim në gjendje të zbulonim shumë narrativa të ndryshme të dezinformatave që qarkullonin brenda Bashkimit Evropian dhe ne e përkufizojmë një tregim dezinformues si mesazhin e qartë që del nga një grup konsistent i përmbajtjes dukshëm të rreme.

Kështu, për shembull, Zelensky është një kukull e NATO-s.

Ne zbuluam shumë të pavërteta me metodologjinë e kontrollit të fakteve, përmbajtje si fotografi, imazhe, lajme të rreme, deklarata mashtruese, të gjitha që përcjellin këtë mesazh. Pra, mund të themi se kjo është një narrativë. Natyrisht, duhet të jemi të vetëdijshëm për faktin se narrativat e dezinformatave mund të përputhen me një opinion. Pra, mund të jetë mendimi juaj legjitim se Zelensky është një kukull e NATO-s, por megjithatë është gjithashtu një narrativë dezinformuese, duke pasur parasysh këtë hyrje të shkurtër të metodologjisë.

Narrativat kryesore që ne po zbulojmë tani kanë të bëjnë, natyrisht, me luftën në Ukrainë, ne kemi shumë dezinformata që vijnë nga llogaritë pro-ruse, dhe ato ndonjëherë janë të lidhura drejtpërdrejt me mediat shtetërore në pronësi ruse ose dhe me politikanë, por ndonjëherë janë shumë lokale që vijnë nga ekspertë të partive politike, opinionistë në nivel kombëtar që ndajnë disa pikëpamje apo ndjenja apo opinione politike për luftën në Ukrainë.

Pastaj sigurisht që kemi shumë dezinformata kohët e fundit për konfliktin midis Izraelit dhe Hamasit, por që ra shumë shpejt. Pra, ishte shumë e lartë si përqindje në totalin e dezinformatave të zbuluara në tetor, por menjëherë në nëntor filloi të bjerë.

Ndërkohë që dezinformimi për Ukrainën ishte shumë i lartë, sidomos në mars, prill 2022, dhe pastaj përsëri filloi të zvogëlohej sepse pas njëfarë kohe zakonisht kriza normalizohej, le të themi, edhe në ciklin e informacionit të lajmeve, dhe kështu dezinformimi gjithashtu tenton të ketë rënie.

Kemi shumë dezinformata edhe për ndryshimet klimatike, është një nga temat që kemi pasur.

Shumë dezinformata gjatë viteve të pandemisë, sigurisht që ishte pandemia tema kryesore e këtij informacioni dhe ne ndjekim gjithashtu dezinformatat për BE-në, për migrantët, për komunitetet LGBTQ plus, pra, këto tema.

Në mënyrë specifike për Ukrainën, narrativat, do të thosha se ato nuk kanë evoluar aq shumë që nga fillimi i luftës dhe kryesisht kanë për qëllim justifikimin e agresionit rus kundër Ukrainës. Kështu, për shembull, ekziston ky rrëfim i kahershëm i gjenocidit të popullsisë rusishtfolëse në Donbas.

Dhe nëse shikojmë shifrat, vdekjet e civilëve në Donbass menjëherë para luftës, sipas Kombeve të Bashkuara, një institucion ku Rusia është anëtare, ishin shumë të ulëta, 25 persona, 26 persona, pra definitivisht nuk ishte një gjenocid.

Dhe ky është vetëm një shembull.

Një tjetër narrativë shumë e gjatë, sigurisht, është fushata e shpifjeve kundër Volodymyr Zelensky, i cili portretizohet si i korruptuar, i varur nga pushteti, i varur nga substancat, pra kokaina e kështu me radhë, për të diskredituar imazhin e tij dhe gjithashtu gruan e tij.

Ne patëm disa narrativa dezinformuese që synonin refugjatët ukrainas brenda BE-së. Janë të dhunshëm, janë parazitë. Shtetet anëtare të BE-së i trajtojnë më mirë këta refugjatë sesa qytetarët e tyre e kështu me radhë.

Këto janë, do të thosha, kryesoret.

Shpresoj të mos harroj asgjë të rëndësishme.

Dhe sigurisht, sa i përket Ballkanit, situata është shumë komplekse. Nuk kam njohuri të thella, natyrisht, konkretisht vetëm për situatën e Ballkanit, por patjetër e dimë që, opinioni publik serb, është më afër historisë dhe marrëdhënieve historike me Rusinë. Pra, dezinformimi pro-rus po luan padyshim një rol të madh brenda diskursit publik në Serbi, dhe kjo, natyrisht, krijon fërkime me shtetet e tjera të Ballkanit Perëndimor.

The Geopost: Cila është sfida më e madhe e verifikuesve të fakteve (factcheckers) dhe gazetarëve?

Mendoj se kemi disa fërkime sepse ndonjëherë mediat tradicionale shpërndajnë dezinformata, zakonisht jo vullnetarisht, ndonjëherë dezinformata, vullnetarisht.

Pra, ne kontrollojmë faktet e politikanëve, mediave, llogarive të mediave sociale, e kështu me radhë.

Dhe nëse duhet të theksojmë se një informacion i publikuar nga një media tradicionale është i rremë, ne patjetër e bëjmë këtë. Kjo, natyrisht, krijon disa fërkime. Por mendoj se nevoja për bashkëpunim ndërmjet organizatave që kontrollojnë faktet (factchecking) dhe medias tradicionale është shumë, shumë më e madhe, sepse në fund të fundit, nëse një qytetar duhet të informohet diku, është mirë të mbështetet në mediat tradicionale dhe jo në media alternative.

Sigurisht që kjo mund të ndryshojë nga vendi në vend. Ne e dimë se në disa vende, le të themi, mediat shtetërore janë shumë afër pushtetit politik dhe kështu në fund përhapin propagandë. Por në përgjithësi, mendoj se është e sigurt të thuhet se mediat tradicionale janë ende opsioni më i mirë nëse doni të informoheni.

Dhe kështu, ne duhet të bashkëpunojmë me ta gjithashtu sepse nëse kemi ndoshta një njohuri më të mirë se si të bëjmë kontrollin e fakteve, si të luftojmë dezinformimin, ata patjetër kanë një shtrirje më të madhe, kështu që ne mund të arrijmë si kontrollues faktesh në nivel kombëtar, ndoshta qindra mijëra njerëz.

Një televizion publik mund të arrijë dhjetëra miliona njerëz brenda Italisë, për shembull. Pra, nevoja për një partneritet është padyshim aty dhe unë me të vërtetë shpresoj se ne do të vazhdojmë të eksplorojmë këtë botë.