Ai vdiq nga conoravirus, duke besuar deri në ditën e fundit, në idenë e të ashtuquajturës “Serbia e Madhe”, dhe se lumturia e njerëzve të vet mund të ndërtohet mbi fatkeqësinë e tjetrit, shkruan Radio Sarajeva, transmeton Gazeta Express.

Mitropoliti i Malit të Zi dhe Bregdetit, Amfilohije, vdiq këtë mëngjes në orën 8.20 në Qendrën Spitalore Klinike të Malit të Zi në moshën 83 vjeç, njoftoi Metropolia e Malit të Zi dhe e Bregdetit.

Kështu përfundoi cikli jetësor i një njeriu që e donte luftën, për të cilin politika ishte dashuri dhe adhurimi ishte detyrë.

Edhe pse misioni i tij jetësor ishte të ishte dashuria, për Zotin dhe njeriun, edhe pse ishte një nga njerëzit më të arsimuar në Kishën Ortodokse Serbe (KOS), për fat të keq, gjurmët e urrejtjes, lavdërimit të luftës, kriminelëve dhe keqbërjeve të tyre mbeten pas jetës së tij të gjatë.

I fiksuar pas luftrave

Amofilohije, “një nga shtyllat mbi të cilat mbështetet Kisha Ortodokse Serbe”, emri laik i së cilit ishte Risto, lindi më 7 janar 1938 në Bare Radovića në Donja Morača.

Ai u diplomua në Fakultetin e Teologjisë dhe Filologjisë Klasike në Fakultetin Filozofik në Beograd, dhe studimet pasuniversitare në Bernë dhe Romë. Doktoratën e mori në Greqi, ku u bë murg dhe shërbeu si prift. Pas një viti të kaluar në Malin e Shenjtë, ai shkoi si profesor në Institutin e St. Sergius në Paris, dhe që nga viti 1976 ai jep mësim në Fakultetin e Teologjisë në Beograd. Në maj 1985, ai u zgjodh Peshkop i Banat, dhe më 30 Dhjetor 1991, ai u fronëzua si Metropolit i Malit të Zi dhe i Bregdetit.

Siç shkroi Momir Turudic në revistën Vreme, ngritja e Amfilohije në hierarkinë e kishës përkoi me “ngjarjet e trazuara në Ballkan, në të cilat ai ishte i përfshirë aktivisht”.

“Antikomunisti i ashpër ndau idetë e tij rreth rilindjes së kombit dhe mënyrën në të cilën do të raportohet ajo rilindje me Dobrica Cosic, Slobodan Millosheviç dhe produkte të ngjashëm të sistemit të urryer,” vuri në dukje Turudic në 2007.

Duke luftuar me flamuj çetnik, ai tha: “Gjenerali Dragoljub [Draza] Mihailoviç u shtyp nga bluarja e ideologjisë nazifashiste, ideologjisë pa zot të fashizmit dhe ideologjisë komuniste jo më pak të perëndishme”.

Ai ishte i fiksuar me historinë dhe besonte se kishte një rol të rëndësishëm për të luajtur në të.

Ai ishte magjepsur me pasion nga lufta që po zhvillohej në ish-Jugosllavi, duke mbështetur të gjitha manifestimet e saj. Ai e njohu paqen vetëm si “të kalbur”. Kjo është ndoshta arsyeja pse në nëntor 1991, në fushën e betejës në Dubrovnik, ai inkurajoi rezervistët malazezë që po përgatiteshin për Dubrovnikun dhe jugun e Kroacisë.

Ai prezantoi reliket e Shën Vasilije Ostroški në shoqërinë e Radovan Karadžić dhe në “Hercegovina ai foli për tokat serbe, duke përgatitur tufën për të keqen që po rrotullohej.

Me Arkanin në luftëra

Në ditën e Shën Pjetrit 1991, Arkan dhe anëtarët e Gardës Vullnetare Serbe ishin në Manastirin e Cetinjes, si dhe në Ditën e Krishtlindjes 1992.

Ironia, shkruajti Vreme, është se ky antikomunist i betuar i realizoi të gjitha idetë e tij në bashkëpunim me “ish oficerët e ushtrisë komuniste dhe ish zyrtarët komunistë të niveleve të ndryshme, të cilët u kthyen në nacionalistë të zemëruar brenda natës”.

Ai tha se kishte shpresat më të mëdha për Republika Srpska (“vendi më i bukur serb, fari dhe Piemonte i të gjithë serbëve”) dhe udhëheqësit e tij, kriminelët Radovan Karaxhiç dhe Ratko Mlladiç, të cilët, duke refuzuar planin Vance-Oëen 1993, “na ruajtën dhe shpirti ynë … ata zgjodhën, si mbreti Lazar … për mbretërinë e qiellit “.

Në gusht 1995, Mitropolia e Malit të Zi dhe Littoral thirrën bllokimin e kufirit në Drina, me të cilin Sllobodan Millosheviçi në të vërtetë dëshironte të distancohej nga agresioni kundër vendit tonë dhe gjenocidi në Srebrenica, tradhëti dhe mallkoi tre herë “dorën që ngre murin midis tij dhe vëllait të tij në nevojë”. .

Myslimanët – njerëz të rremë

Jo vetëm që ai shoqëroi dhe admironte kriminelët e luftës, Amfilohije gjithashtu lavdëroi keqbërjet e tyre.

Kështu tha ai që “Srebrenica është si një lloj hakmarrjeje, le ta quajmë”.

Nuk është çudi, sepse 19 vjet pas gjenocidit, në kishën në Sinjajevina, në gusht 2014, ai do të flasë për hetimin e poturicës. Ai pastaj tha se myslimanët ishin “njerëz të rremë” dhe se “vdekja shpirtërore” që ata përhapën në të gjithë Malin e Zi ishte më e tmerrshme se vrasja.

“Trueshtë e vërtetë që është e tmerrshme të vrasësh njerëz, megjithatë, edhe më e tmerrshme është vdekja shpirtërore e mbjellë rreth këtyre njerëzve të rremë, me besim të rremë. Kjo është arsyeja pse, falë asaj sakrifice, Peshkopi Danilo shpëtoi Malin e Zi. Nëse nuk do të kishte ndodhur, nuk do të ishte sot të veshit ortodoks në Malin e Zi dhe kjo duhet të kihet parasysh, “tha ai.

Ai pranoi se i ofroi Karaxhiçit një vend fshehje ndërsa ai ishte arratisur.

Amfilohije u nda me Millosheviçin gjatë luftës. Jo sepse i përçmoi luftërat dhe krimet e tij, por sepse nuk i bëri “deri në fund”! Sidoqoftë, ai e vizitoi atë para ekstradimit të tij në Hagë dhe i dha ungjillin.

Ai ishte, siç pritej, edhe kundër gjykatës së Hagës, sepse në Hagë janë “ata që e mbështollën popullin Serb me të zeza në fund të XX dhe në fillim të shekullit XXI dhe duan të lajnë duart në gjakun e të drejtëve në një mënyrë Pilate ose të fshehin bëmat e tyre”.

Gjatë djegies së xhamisë së Bajraklit në 2003 në Beograd, ai hyri në një turmë të tërbuar dhe tha:

“Dilni, fëmijë, unë ju bekoj me Zotin dhe të Shenjtin. Mos bëni një krim si ata, në mënyrë që edhe ne të kthehemi në kriminelë.”

Deri në ditën e fundit, ai ishte hapur kundër Malit të Zi të pavarur dhe identitetit malazez në përgjithësi. Kur u pyet nga një gazetar në televizionin Novi Sad “se çfarë mendon ai për projektin shtetëror malazes”, ai u përgjigj: “Mos bëj një pyetje për këtë”.

Ai e përçmonte kishën ortodokse malazeze.

Kur ai foli për Malin e Zi, ai tha se ajo kishte lindur “në Brozov Jajce”, se ishte e ashtuquajtura kupa Avnojevska Mali i Zi, “e cila bazon lirinë dhe pavarësinë e saj në dhunën e re në ish Jugosllavi, në një plan të ri këtu në Ballkan.”

Në liturgjitë në Cetinje dhe Crmnica, Amfilohije krahasoi malazezët me qe dhe dhi. Ai tha se ka shumë malazezë që mendojnë se janë malazezë vetëm sepse kanë lindur në Mal të Zi.

“Pse jeni malazezë? Sepse keni lindur në Mal të Zi? Epo, qetë dhe dhitë kanë lindur në Malin e Zi, por nuk janë malazezë. Ka lopë malazeze dhe dhi malazeze, por ata nuk janë malazezë që puthen dhe po puthin relike. “Shën Pjetri i Cetinjes dhe ikona e Nënës së Zotit, mbrojtësja e këtij qyteti. Ata duan ta fusin ikonën e saj në një shpellë për të bërë para në të. A janë malazezë, a është kulturë,” pyeti ai.

Ai nuk i pëlqente as gratë, sidomos ato që nuk duan të lindin gjatë gjithë kohës. Gjatë liturgjisë në Patriarkanën e Pejës në 2017, Amfilohije akuzoi gratë serbe se “u bënë nëna të vrasjes së fëmijëve”.

“Ata vrasin më shumë fëmijë në barkun e tyre në një vit sesa vranë Mussolini, Hitleri dhe Broz dhe ata që janë këtu në Kosovë dhe Metohi. Dhe ju doni që ne si popull të kemi bekimin e Zotit,” tha sot metropoliti i ndjerë.

Dhe, ai donte të fliste në funerale. Ai foli në varrimin Danilo Kishit, megjithëse shkruajti në testamentin e tij se nuk donte që askush t’i mbante një fjalim në funeral, sepse ai tha “gjithçka që kishte për të thënë në librat e tij”.

Metropolitani ishte gjithashtu pas podiumit kur u mbajt shërbimi i varrimit për Kryeministrin e vrarë të Serbisë, Zoran Gjingjiç. Familja e Kryeministrit të vrarë dhe Qeveria e Serbisë u distancuan nga “nekrologjia alegorike” e tij në të cilën ai krahasoi “thellësitë e plagës së Gjingjiç dhe plagët e disa viktimave të tjera” …

Ai gjithashtu me entuziazëm u drejtua për varrimin e nënës së kriminelit të luftës Karaxhiç. Amfilohije e krahasoi gruan e moshuar të ndjerë me nënën e Jugoviqit dhe nënën e Jevrosimit, e cila “rriti fëmijët e tyre për të jetuar dhe vdekur mbi parimet e shenjta të etikës së krishterë”.

Amfilohije gjithashtu përmendi se e ndjera “i tha atij në një rast se ajo do të ishte e lumtur të sillte djalin e saj të vdekur, ta puthte në ballin e vdekur, por t’i qëndronte besnike besimit të vërtetë të Krishtit dhe popullit të saj, dhe se ajo do të ishte një nënë e palumtur për ta sjellë atë të gjallë por për të tradhtuar Zotin dhe popullin e tij “.

Presidentët e Serbisë, Aleksandar Vuçiq dhe Amfilohije, u quajtën shokë të luftës. Sidoqoftë, tabloidët e Vuçiç herë pas here sulmonin peshkopin radikal. Ishte shkruar se Vuçiq po sulmonte Amfilohijen, sepse ai kishte frikë prej tij.

Peshkopi kërkoi që Vuçiç “të ndahej deri në dinarin e fundit në Kosovë”.

Sidoqoftë, në fund të Shtatorit të këtij viti, ata u takuan në Beograd dhe ndoshta i sheshuan marrëdhëniet. Në fillim të këtij muaji, Ambasadori Serb në Podgoricë Vladimir Bozoviç përcolli në Amfilohije përshëndetjet e përzemërta dhe urimet për një shërim të shpejtë dhe të suksesshëm dhe shërim nga Presidenti Serb Aleksandar Vuçiq, dhe gatishmërinë për të ndihmuar në çdo mënyrë, nëse është e nevojshme. Ai nuk u shërua./GE/