Shkencëtarët e Kalifornisë po hedhin gati 200 lazer në një cilindër që përmban një kapsulë karburanti me madhësinë e një kokrra piper, duke hedhur një hap tjetër në kërkimin e energjisë së shkrirjes, e cila, nëse zotërohet, mund t’i sigurojë botës një burim pothuajse të pakufishëm të energjisë së pastër.
Një mëngjes dhjetori të vitit të kaluar, shkencëtarët në Kompleksin Kombëtar të Reaktorit Termonuklear Lazer (NIF) në Laboratorin Kombëtar Lawrence Livermore të Kalifornisë (LLNL) arritën suksesin e parë në botë në një proces të quajtur “ndezje” për të prodhuar një reaksion të shkrirjes bërthamore që lëshonte më shumë energji sesa konsumonte.
Ata tani thonë se kanë përsëritur me sukses ndezjen të paktën tre herë këtë vit, sipas një raporti të dhjetorit LLNL. Ky shënon një tjetër hap të rëndësishëm përpara në atë që një ditë mund të jetë një zgjidhje e rëndësishme për krizën globale të klimës, e nxitur kryesisht nga djegia e lëndëve djegëse fosile, raporton CNN.
Sukses historik
Për dekada, shkencëtarët janë përpjekur të shfrytëzojnë energjinë e shkrirjes, duke krijuar në thelb fuqinë e diellit në Tokë. Pas arritjes së një fitimi historik neto të energjisë vitin e kaluar, hapi tjetër i rëndësishëm ishte të vërtetohej se procesi mund të përsëritej.
Brian Appelbe, studiues në Qendrën për Studime të Fusionit Inercial në King’s College në Londër, tha se aftësia për të përsëritur tregon se procesi është i fortë dhe mund të arrihet edhe kur kushtet si lazeri ose karburanti janë të ndryshme.
Çdo eksperiment ofron gjithashtu një mundësi për të studiuar fizikën e ndezjes në detaje, tha Appelbe për CNN: “Kjo ofron informacion të vlefshëm për shkencëtarët që të zgjidhin sfidën tjetër për të kapërcyer: si të maksimizojnë energjinë që mund të merret”.
Ndryshe nga ndarja bërthamore – procesi i përdorur sot në termocentralet bërthamore në botë, i cili krijohet nga ndarja e atomeve – shkrirja bërthamore nuk lë mbetje radioaktive afatgjatë. Ndërsa kriza klimatike përshpejtohet dhe rritet urgjenca për të hequr qafe karburantet fosile që ngrohin planetin, perspektiva për të krijuar një burim të bollshëm energjie të sigurt dhe të pastër është joshëse.
Shkrirja bërthamore, reagimi që fuqizon Diellin dhe yjet e tjerë, përfshin shkrirjen e dy ose më shumë atomeve në një më të dendur, në një proces që çliron sasi të mëdha energjie.
Shkencëtarët kanë një rrugë të gjatë për të bërë
Ka mënyra të ndryshme për të krijuar energji të shkrirjes, por në NIF shkencëtarët hodhën një grup prej afro 200 lazerësh në një top me karburant hidrogjeni brenda një kapsule diamanti me madhësinë e një kokrre piper, e cila është vetë brenda një cilindri ari. Lazerët ngrohin pjesën e jashtme të cilindrit, duke krijuar një sërë shpërthimesh shumë të shpejta dhe duke gjeneruar sasi të mëdha energjie përmes nxehtësisë.
Energjia e prodhuar në dhjetor 2022 ishte e vogël – u deshën rreth dy megaxhaule për të filluar reaksionin, i cili lëshoi gjithsej 3.15 megaxhaule, të mjaftueshme për të zier rreth 10 çajniqe me ujë. Por ishte e mjaftueshme për të bërë një ndezje të suksesshme dhe për të vërtetuar se bashkimi me lazer mund të krijojë energji.
