Nga Peter Geoghegan/ D huna që përfshiu Irlandën e Veriut është pakësuar pas v dekjes së Princit Philip. T razirat mund të rikthehen, por ndërkohë ato kanë nxitur një raund tjetër të argëtimit më popullor në politikën britanike: grindjen nëse për këtë duhet të fajësohet ose jo Brexit. Ato që dëshirojnë qëndrimin sjellin imazhe të djegies së autobusëve përgjatë “linjave të paqes” të Irlandës së Veriut si provë që Brexit do të rifillojë Problemet. Euroskeptikët – përfshirë shumë në Partinë Konservatore në pushtet – argumentojnë se t razirat janë një produkt i protokollit të mbrapshtë të Irlandës së Veriut, një pjesë e marrëveshjes së Mbretërisë së Bashkuar për Brexit me Bashkimin Evropian që ka ngritur në mënyrë efektive një kufi detar me atë që shumë unionistë i referohen si “the mainland”. Të dy palët kanë gjysmë të drejtë dhe gabim. Brexit dhe protokolli janë dy anët e së njëjtës medalje: fiksimi i qeverisë britanike për të rikthyer një sovranitet që gjoja i ishte dhënë Brukselit.

Slogani i fushatës pro Brexit për “rimarrjen e kontrollit” mund të ketë një logjikë të lehtë në të, por rr ezikon të d estabilizojë thelbësisht një mbretëri tashmë të ndarë. Askund nuk është kjo më e dukshme sesa në Irlandën e Veriut. P roblemet ishte në thelb një b etejë midis vizioneve k onkurruese të sovranitetit. U shtria Republikane Irlandeze donte të krijonte një Irlandë të bashkuar me forcë. P araushtarakët luajalë – shpesh me ndihmë nga forcat britanike të sigurisë – morën a rmët për të mbajtur Irlandën e Veriut në Union. Rezultati – rreth 30 vjet dhe 3,500 vd ekje – ishte një bll okim u shtarak. Zgjidhja e saj, Marrëveshja e së Premtes së Mirë, e bëri të kushtëzuar sovranitetin. Irlanda e Veriut mbeti pjesë e Mbretërisë së Bashkuar, por vendi i saj varet nga dëshirat e një shumice të thjeshtë të qytetarëve të saj. Institucionet politike lidhin Dublinin, Belfastin dhe Londrën, transmeton lexo.com.al.

Por ëndrrat e vjetra të sovranitetit v desin me vështirësi. Ndërsa n acionalistët irlandezë mbështesin në shumicë qëndrimin në BE, shumica e unionistëve votuan për Largimin, pjesërisht bazuar në besimin e gabuar se Brexit do të frenonte përfshirjen e Dublinit në punët e Irlandës së Veriut. Kjo shpresë ishte gjithmonë një utopi. Larg nga konsolidimi i pozicionit të Irlandës së Veriut në Union, Brexit do të përfundonte detyrimisht në m inimin e aktit delikat kushtetues të rajonit. Sa më shumë ministrat britanikë të fetishizojnë sovranitetin e ri të Britanisë së Madhe – mendoni për Jacob Rees Mogg, udhëheqësi i Dhomës së Komunave i cili tha se peshqit janë “më mirë dhe më të lumtur” për të qenë britanikë – aq më shumë protokolli anomal i Irlandës së Veriut do të t razojë unionistët. Nga ana tjetër, Brexit ka inkurajuar n acionalistët irlandezë të besojnë se një Irlandë e bashkuar mund të jetë çështje kohe, jo mundësie.

Brexit-i “sovraniteti i pari” i Kryeministrit Boris Johnson ka zhvendosur edhe pjesë të tjera të Britanisë së Madhe. Qeveria Britanike është munduar shumë të theksojë se administron një shtet unitar në të cilin pushteti qëndron në Westminster, por zgjidhja deleguese që pa themelimin e parlamenteve Skoceze dhe të Uellsit në fund të shekullit tregon një histori tjetër. Për shumë votues në Skoci dhe, gjithnjë e më shumë, në Uells, parlamentet e tyre kombëtare janë burimi kryesor i sovranitetit – edhe nëse pushteti legjislativ qëndron ende në Londër. Pozicioni i Britanisë në BE p ërkeqësoi shumë prej këtyre çarjeve. Kompetencat që përndryshe mund të ishin kontestuar midis shtresave të ndryshme të qeverisjes shpesh i kalonin Brukselit. Ndërsa k ërcënimi nga disa ministra britanikë për të centralizuar fuqitë e riatdhesuara nga Brukseli është zbehur kryesisht, është vendosur baza për b etejat e ardhshme midis Westminster dhe parlamenteve të decentralizuara. Tregu i brendshëm i Mbretërisë së Bashkuar përcaktohet në mënyrë të njëanshme nga Londra, transmeton lexo.com.al.

Unionizmi britanik ka pasqyruar këtë pozitë muskulore, me qendër Westminster-in. Kur unionizmi ishte dikur heterogjen – duke marrë qendrime shumë të ndryshme në pjesë të ndryshme të unionit – ai vinte gjithnjë nën një hije të vetme të kuqe, të bardhë dhe blu. Këtë javë, qeveria britanike bëri të ditur se synon të nisë një s fidë ligjore kundër legjislacionit të miratuar nga parlamenti skocez për të përfshirë Konventën e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve në ligjin vendor. Ir onia e madhe e aderimit të ngurtë të Johnson ndaj kultit të sovranitetit parlamentar është se ka të ngjarë të përjashtojë kompromiset e nevojshme nëse lidhjet e dobëta të Britanisë do të rregullohen. Një “njësi inioniste” e vendosur brenda qeverisë britanike është përshkuar nga lu ftime të ashpra të brendshme. Propozimet e saj më të dukshme përfshin më shumë flamuj të unionit, në gjithçka, nga ndërtesat qeveritare te vaksinat e koronavirusit.

Pandemia ka a caruar më tej te nsionet brenda arkitekturës kushtetuese të njëanshme të Britanisë, me secilin prej “katër kombeve” që ndjekin politikat e tyre të shëndetit publik për vitin e fundit. Siç një nëpunës civil i vjetër britanik paralajmëroi këtë javë, pandemia ka hedhur idenë se kryeministri “flet vetëm për Anglinë”. Federalizmi është një ide, koha e së cilës pothuajse me siguri nuk do të vijë kurrë – çfarë të bëjmë për Anglinë, e cila përfaqëson 85 për qind të popullsisë së Mbretërisë së Bashkuar? Por një interpretim federalizues i kushtetutës mund të lejojë divergjencën duke ruajtur integritetin e unionit. Me politikën britanike ende të dominuar nga premtimi i sovranitetit të shfrenuar, megjithatë, një fleksibilitet i tillë është shumë i vështirë. Për këtë dhe për d hunën e kësaj jave, Brexit është pa dyshim fajtor./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.